Thuyết ''Người Mẹ Tủ Lạnh'' ảnh hưởng đến nhận thức cộng đồng về bệnh tự kỷ
Sự thiếu nhận thức đã khiến nhiều phụ huynh có con tự kỷ đổ lỗi cho chính mình về những khuyết tật phát triển của con mình, cản trở nỗ lực giúp trẻ hòa nhập xã hội tốt hơn.
Các"tủ lạnh mẹ"thuyết tự kỷ, còn được gọi là thuyết tự kỷ của Bettelheim, là một lý thuyết tâm lý gây tranh cãi cho rằng chứng tự kỷ là do thiếu hơi ấm của mẹ.
Khi bác sĩ tâm thần người Mỹ Leo Kanner lần đầu tiên nhận ra chứng tự kỷ vào năm 1943, ông nhận thấy cha mẹ của những đứa trẻ mắc chứng tự kỷ thiếu sự ấm áp và quan tâm về mặt tình cảm. Các bậc cha mẹ, đặc biệt là các bà mẹ, thường bị đổ lỗi cho những hành vi không điển hình của con cái họ như khó nói và tự cô lập.
Tuy nhiên, bác sĩ tâm thần người Mỹ Bernard Rimland (1928-2006), có con trai được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ, đã kết luận rằng tự kỷ về cơ bản không phải do vấn đề tâm lý mà có liên quan đến điều kiện sinh học.
Ông giải thích rằng một số trẻ mắc chứng tự kỷ không được sinh ra từ cha mẹ có tính cách có thể gây ra chứng tự kỷ.
Tự kỷ xuất hiện hoặc phát triển dần dần ở trẻ có vấn đề liên quan đến não bộ. Theo Bernard, tỷ lệ giới tính của bệnh tự kỷ là khoảng ba hoặc bốn bé trai trên một bé gái.
Kết luận của ông đã giúp xóa bỏ quan niệm cho rằng sự lạnh lùng của cha mẹ khiến trẻ tự kỷ và bác bỏ quan điểm cho rằng tự kỷ là do các vấn đề tâm lý.
Tuy nhiên, lý thuyết vẫn là gánh nặng đối với nhiều bà mẹ có con tự kỷ ở Việt Nam.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, số người tự kỷ ở Việt Nam là gần một triệu (trong tổng số 6,2 triệu người khuyết tật từ hai tuổi trở lên). Trẻ tự kỷ chiếm 1% tổng số trẻ sơ sinh mỗi năm.
Nhiều phụ huynh có con tự kỷ ở Việt Nam, những người đang cố gắng chăm sóc con cái của họ, phải chịu đựng nỗi đau tinh thần khi bị đổ lỗi cho việc gây ra vụ việc."bệnh."
Nhiều người Việt Nam vẫn tin vào luân hồi - niềm tin tôn giáo cho rằng linh hồn hay tinh thần, sau khi chết về mặt sinh học, bắt đầu một cuộc sống mới trong một cơ thể mới có thể là con người hoặc tâm linh, tùy thuộc vào phẩm chất đạo đức của hành động của kiếp trước.
Do đó, khuyết tật thường được cho là do những điều xấu đã làm trong kiếp trước, khiến các bà mẹ có con khuyết tật phải chịu sự phân biệt đối xử.
Doctor Thành NgAnh tac Minh, Trưởng khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, tự kỷ là một dạng khuyết tật phát triển suốt đời.
Trẻ tự kỷ gặp rất nhiều khó khăn. Hầu hết các bậc cha mẹ đều cảm thấy tuyệt vọng sau khi con cái họ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ. Do thiếu hiểu biết nên họ có xu hướng tự trách mình không biết cách nuôi dạy, chăm sóc con cái, thiếu quan tâm đến con cái.
Theo ông Thành, cha mẹ đóng vai trò tích cực trong các hoạt động can thiệp cho trẻ tự kỷ.
Can thiệp tự kỷ là một quá trình lâu dài, cần sự quyết tâm, tin tưởng và yêu thương của cha mẹ.
Trẻ tự kỷ cần được phát hiện và điều trị sớm trong 24 tháng đầu đời để can thiệp hiệu quả.
Tự kỷ được phát hiện ở Việt Nam vào cuối những năm 1990. Từ năm 2000, bệnh tự kỷ bắt đầu được chú ý nhiều hơn và việc điều trị đã được thực hiện tại các bệnh viện nhi đồng và các trung tâm giáo dục đặc biệt.
Các chuyên gia cảnh báo, nên cho trẻ tầm soát rối loạn tâm lý định kỳ vào lúc 12, 18 và 24 tháng tuổi, nhưng ở Việt Nam, người ta có xu hướng đánh giá thể chất của trẻ dẫn đến việc phát hiện tự kỷ muộn.
Nhiều phụ huynh ở Việt Anh Nam chỉ cho con đi khám khi có biểu hiện khó khăn về giao tiếp, tăng động. Chưa có thói quen định kỳ thực hiện các bài kiểm tra cả về thể chất và tinh thần cho con cái
Trong khi đó, còn thiếu nhân viên y tế có kiến thức và kỹ năng quan trọng để theo dõi sự phát triển của bệnh tự kỷ ở trẻ em.
Chẩn đoán tự kỷ ở Việt Nam cũng gặp khó khăn do thiếu các công cụ sàng lọc như ASQ (Ages and Stages Questionaire).
Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, Tr.ần Minh Điển, cho biết trẻ tự kỷ cần được quan tâm của cộng đồng và gia đình. Do đó, điều cần thiết là nâng cao nhận thức cộng đồng về chứng tự kỷ.
Bộ Y tế giao bệnh viện xây dựng các biện pháp hỗ trợ tất cả trẻ tự kỷ trên toàn quốc. Trẻ tự kỷ ở mức độ nặng sẽ được điều trị tại bệnh viện, còn những trẻ có triệu chứng nhẹ và trung bình sẽ được điều trị tại nhà.
Bệnh viện đã xây dựng các chương trình đào tạo cho nhân viên y tế và phụ huynh.
Nỗ lực của chính phủ
Chính phủ phê duyệt Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho trẻ em tự kỷ, người rối nhiễu tâm trí từ năm 2021 đến năm 2030.
Chương trình kêu gọi sự chung tay của xã hội nhằm tăng cường hỗ trợ về vật chất, tinh thần, chăm sóc và phục hồi chức năng cho trẻ em tự kỷ, người rối nhiễu tâm trí hòa nhập cộng đồng, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội cho người tâm thần.
Chương trình đặt mục tiêu hàng năm vào năm 2021-25, ít nhất 80% người bệnh tâm thần và 80% trẻ em mắc chứng tự kỷ sẽ được tiếp cận với các hình thức dịch vụ y tế khác nhau.
Khoảng 70% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm các dị tật phổ tự kỷ và can thiệp sớm.
Ít nhất 10.000 trẻ tự kỷ nặng được điều trị, giáo dục, phục hồi chức năng phù hợp và được trợ giúp tại các cơ sở phục hồi chức năng và trợ giúp xã hội.
Chương trình đặt mục tiêu ít nhất 80% trẻ em tự kỷ được tiếp cận giáo dục và ít nhất 20.000 người rối nhiễu tâm trí được hỗ trợ hướng nghiệp, điều trị tại các cơ sở trợ giúp xã hội.
Bộ LĐ-TB-XH kiến nghị Quốc hội xem xét luật hóa quyền lợi của trẻ tự kỷ và đề nghị Bộ GD-ĐT có quy định để tạo điều kiện cho trẻ tự kỷ được tiếp cận giáo dục tốt nhất.
Hoạt động truyền thông
Mười lăm trung tâm cung cấp dịch vụ can thiệp cho trẻ tự kỷ ở Việt Nam đã thực hiện nhiều hoạt động truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về hội chứng này nhằm hưởng ứng Ngày thế giới nhận thức về chứng tự kỷ (2/4).
Nguyễn ThBạnCHÀOền, Phó Giám đốc Quỹ Nhi đồng Việt Nam, đơn vị đang thực hiện dự án nâng cao nhận thức cộng đồng về trẻ tự kỷ bao phủ 15 trung tâm, cho rằng cách tốt nhất để hưởng ứng Ngày thế giới nhận thức về chứng tự kỷ là tuyên truyền các dấu hiệu của bệnh tự kỷ và kêu gọi sự tham gia mạnh mẽ hơn của cộng đồng trong việc hỗ trợ họ.
Ngày 31/3, Trường Giáo dục Chuyên biệt Khai Trí, TP.HCM, một trong 15 cơ sở, đã tổ chức chương trình dành cho trẻ tự kỷ, qua đó các em có cơ hội gặp gỡ nhau và phát triển các kỹ năng xã hội.
Sự kiện cũng để cộng đồng hiểu hơn về chứng tự kỷ để dành nhiều tình yêu thương hơn cho các em nhỏ mắc chứng tự kỷ.
Hưởng ứng Ngày thế giới nhận thức về chứng tự kỷ, vào ngày 2/4 tại tỉnh Vĩnh Phúc, tỉnh Vĩnh Phúc sẽ tổ chức diễu hành với sự tham gia của lãnh đạo Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam, các thầy cô giáo và các em nhỏ mắc chứng tự kỷ.
